آزمایشات تشخیص دیابت و آشنایی با پیش دیابت
از طریق آزمایش خون می‌توان مواردی مانند دیابت، پیش دیابت و دیابت بارداری را تشخیص داد. آزمایش خون نشان می‌دهد گلوکز خون که همچنین قند خون نامیده میشود، در چه حدی است.
آزمایشات مختلفی برای تشخیص دیابت وجود دارد که به شرح زیر است:
آزمایش هموگلوبین A1C از آزمایشات تشخیص دیابت
هموگلوبین بخشی از یک گلبول قرمز خون است که اکسیژن را به سلول منتقل می‌کند و گاهی اوقات در مسیر جریان خون با گلوکز ترکیب میشود.
در آزمایش هموگلوبین A1C که هموگلوبین گلیکوزیله هم نامیده میشود، مقدار گلوکزی که به گلبول قرمز متصل میشود، ملاکی بر مقدار کل گلوکز خون تعیین میشود. آزمایش A1C میانگین قند خون را در طولانی‌مدت و برای 2 تا 3 ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. مزایای تشخیص این روش این است که فرد مجبور نیست ناشتا باشد و یا نوشیدنی شیرین بخورد.
نتایج آزمایش A1C به شرح زیر است:
نرمال: A1C کمتر از 5.7%
پیش دیابت: A1C 5.7% تا 6.4%
دیابت: A1C 6.5% یا بیشتر
آزمایش گلوکز پلاسما در حالت ناشتا (FPG) از آزمایشات تشخیص دیابت
این آزمایش میزان قند خون ناشتا را اندازه‌گیری می‌کند. ناشتا به معنی پرهیز از خوردن یا نوشیدن (به‌جز آب) حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش است. این آزمایش معمولاً در ساعات اولیه صبح و قبل از خوردن صبحانه انجام میشود.
نتایج آزمایش قند خون ناشتا به شرح زیر است:
نرمال: مقدار گلوکز پلاسما ناشتا کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر
پیش دیابت: مقدار گلوکز پلاسما ناشتا بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی لیتر
دیابت: مقدار گلوکز پلاسما ناشتا برابر یا بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) از آزمایشات تشخیص دیابت
OGTT یک آزمایش دو ساعته است که میزان قند خون قبل و 2 ساعت بعد از نوشیدن یک نوشیدنی شیرین خاص کنترل میشود. فرد باید 8 ساعت قبل از شروع آزمایش ناشتا باشد. نتایج آزمایش نشان می‌دهد که بدن فرد چگونه گلوکز را پردازش می‌کند.
نتایج آزمایش تحمل گلوکز خوراکی به شرح زیر است:
نرمال: مقدار قند خون کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی لیتر
پیش دیابت: مقدار قند خون بین 140 تا 199 میلی‌گرم در دسی لیتر
دیابت: مقدار قند خون برابر یا بیشتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر
آزمایش تصادفی گلوکز پلاسما از آزمایشات تشخیص دیابت
این آزمایش شامل بررسی قند خون در هر زمانی است که علائم دیابت نمایان شود. تکرر ادرار، تشنگی، کاهش وزن شدید، تاری دید و زخم ازجمله علائم دیابت هستند.
در این آزمایش میزان گلوکز خون برابر یا بیش از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر نشان‌دهنده دیابت است.
آزمایشات تشخیص دیابت حاملگی
زنان باردار ممکن است آزمایش چالش گلوکز، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی یا هر دو را انجام دهند.
آزمایش چالش گلوکز (GCT) یا غربالگری گلوکز از آزمایشات تشخیص دیابت
در این آزمایش یک ساعت بعد از خوردن مایعات شیرین حاوی گلوکز، قند خون اندازه‌گیری میشود. نیازی نیست فرد برای این آزمایش ناشتا باشد. اگر قند خون بیش از 135 تا 140 یا بیشتر نشان داده شود، ممکن است آزمایش تحمل گلوکز خوراکی در شرایط ناشتا از زن باردار گرفته شود.
در آزمایش تحمل گلوکز خوراکی در زمان‌های ناشتا و یک، دو یا سه ساعت پس از خوردن نوشیدنی قند خون اندازه‌گیری میشود. اگر میزان قند خون در این زمان‌ها بالا نشان داده شود (به ترتیب مساوی بیش از 95، برابر یا بیشتر از 180، برابر یا بیشتر از 155 و برابر یا بیشتر از 140 میلی‌گرم در دسی لیتر) بیان‌کننده دیابت بارداری است.
پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت شرایطی است که سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی (هایپر گالایسمی متوسط) اما کمتر از آستانه دیابت است.
اختلال تحمل گلوکز (IGT) یا اختلال گلوکز ناشتا (IFG) از دیگر نام‌های پیش دیابت است. این وضعیت با نرخ تبدیل سالانه 5 تا 10 درصد هشداری برای خطر ابتلا به دیابت است و فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری قلبی عروقی قرار می‌دهد.
برای تشخیص پیش دیابت، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی از حساسیت بالاتری برخوردار است و ازآنجایی‌که آزمایش HbA1c به‌طور قابل‌توجهی توسط عوامل ژنتیکی و مستقل از سطوح قند خون تعیین میشود، ممکن است برای اندازه‌گیری میانگین قند خون به‌طور مناسب عمل نکند.
علائم پیش دیابت:
معمولاً علائم مشخصی در پیش دیابت وجود ندارد، اما در برخی مردم ممکن است علائم دیابت را نشان می‌دهد. علائم معمول دیابت عبارت‌اند از:
- تکرر ادرار
- تشنگی زیاد
- احساس گرسنگی حتی در زمان خوردن
- خستگی شدید
- تاری دید
- کبودی و زخم که به‌آرامی بهبود می‌یابند
- درد و یا بی‌حسی در دست یا پا
بنابراین مطمئن‌ترین راه برای تشخیص پیش دیابت انجام آزمایشات قند خون است. افرادی که به پیش دیابت مبتلا هستند برای تشخیص دیابت نوع دو باید هر یک یا دو سال آزمایشات را تکرار کنند.
جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع دو
اگر در مرحله پیش دیابت، درمان به‌موقع صورت گیرد خطر ابتلا به دیابت نوع دو رفع می‌گردد. خطر ابتلا به دیابت نوع دو را می‌توان 40 تا 70 درصد کاهش داد اگر اقدامات زیر انجام شود:
ورزش کردن با شدت متوسط به مدت 30 دقیقه در روز و پنج روز در هفته، همچنین کاهش وزن به میزان 7 درصد وزن کل.
