کلیه‌ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که وظایف متعددی در بدن ایفا می‌کنند.
ازجمله وظایف کلیه‌ها:
- تصفیه خون از مواد زائد و دفع متابولیت‌‌های بدن از طریق ادرار
- تولید و ترشح هورمون
- حفظ تعادل مایعات و اسید و باز بدن
گاهی تعادل مایعات و اسید و باز بدن برهم می‌ریزد و حجم سموم و مواد زائد آن‌قدر زیاد می‌شود که کلیه‌ها برای حفظ عملکردشان به مراقبت و درمان احتیاج پیدا می‌کنند.
درواقع بیماری‌های کلیوی بیماری‌های خاموش هستند و تا زمانی که به مرحله پیشرفته وارد نشوند علائم خاصی از خود نشان نمی‌دهند.
معمولاً کاهش عملکرد کلیه‌ها در شرایط مزمن برگشت‌پذیر نیست، بنابراین لازم است بیماری‌های کلیه به‌سرعت و در مراحل اولیه تشخیص داده شود تا بتوان سرعت پیشرفت بیماری را کند و متوقف کرد. اگر عملکرد کلیه‌ها به کمتر از 10 درصد نرمال کاهش یابد، دیالیز کلیه و یا پیوند کلیه ضروری است.
دیالیز چیست؟
دیالیز یک درمان برای نارسایی کلیه است که در آن حذف مواد زائد و آب اضافی از خون به کمک فیلتر کردن آن از طریق یک غشاء خاص انجام می‌شود.
عوامل خطرزا و مضر برای کلیه‌ها
داروها
مصرف بسیاری از داروها باید کاهش پیدا کند و حتی برای افرادی که ناراحتی کلیه دارند ممنوع گردد.
- داروهای مسکن که در گروه NASIDs قرار می‌گیرند مثل آسپیرین و ایبوبروفن، استاتین ها
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ابوپروفن و ناپروکسن،
- آنتی‌هیستامین‌ها مانند رانیتیدین و سایمیتیدین
- آنتی‌بیوتیک‌ها مانند فالوسپورین ها، متی سیلین، سیپروفلوکساسین و سولفونامیدها
- داروهای رقیق‌کننده خون مانند فنی توین و تریدیون
- داروهای شیمی‌درمانی
- برخی داروهای پوکی استخوان مانند زولدرونیک اسید
بیماری‌ها
- دیابت، فشارخون بالا، چاقی، بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، کلسترول بالا، بیماری‌های مثانه مانند رفلاکس مثانه، بیماری مرتبط با عروق خونی، اختلالات روانی مانند ترس
سایر عوامل خطرزا و مضر برای کلیه‌ها
- فلوراید موجود در آب آشامیدنی
- جیوه امالگام استفاده‌شده برای پر کردن دندان
- وسایل خانه و آشپزخانه از جنس تفلون، آلومینیوم
- آفت‌کش‌ها، مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده
- قندها، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، سودا، مواد غذایی پرچرب، نمک زیاد، کافئین، لبنیات، نوشیدنی‌های الکلی
- سیگار کشیدن و اعتیاد به مواد مخدر
علائم و نشانه‌های بیماری‌های کلیوی
همان‌طور که گفته شد بیماری‌های کلیوی با نشانه‌های کمی قابل‌تشخیص هستند و برای تشخیص دقیق نیاز به بررسی منظم وضعیت سلامتی بدن توسط پزشک است. در اینجا برخی از علائم و نشانه‌ها ذکر می‌گردد:
- وجود خون در ادرار
- تغییر در دفعات دفع و مقدار ادرار به‌خصوص هنگام شب
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- وجود کف در ادرار
- تورم بدن به‌خصوص اطراف چشم و مچ پا
- درد در زیر دنده‌های پایین قفسه سینه که کلیه‌ها در آنجا قرار دارد.
- درد در پهلوها
- خستگی، احساس ناخوشی، کاهش قدرت تمرکز
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- تنگی نفس
پیشگیری و درمان:
تشخیص زودهنگام بیماری کلیوی می‌تواند نجات زندگی باشد. هدف از درمان، کاهش آسیب کلیه از طریق رفع علل بیماری کلیوی است که معمولاً به معنی کاهش فشار و کلسترول بد خون، کنترل قند خون، تعادل الکترولیت‌ها، کاهش پروتئین در ادرار، کنترل سطح سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر و مایعات بدن است.
راهکارهایی که به حفظ سلامت کلیه کمک می‌کند شامل:
- اجتناب از تماس و استفاده از مواد سمی مانند وسایل تفلون، آفت‌کش‌ها، مواد شوینده و…
- مصرف میوه و سبزی‌ها کافی، همراه با گوشت و مرغ ارگانیک
- تأمین عناصر ضروری بدن مانند ویتامین D،E، C،B12، منیزیم و آنتی‌اکسیدان‌ها
- پرهیز از مصرف قندها، سودا و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، غذاهای فراوری‌شده با نمک و چربی‌های ترانس و استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن‌زیتون، روغن کنجد و چربی‌های امگا 3
- نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز و با فواصل زمانی مناسب و پرهیز از نوشیدن نوشابه‌های گازدار و آبمیوه‌های صنعتی
- کنترل وزن از طریق رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی. اختصاص دادن 30 دقیقه در روز به ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری، ایروبیک
- پرهیز از استعمال سیگار، مواد مخدر و مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین دار
- کنترل منظم قند خون و فشارخون
به یاد داشته باشید که اجتناب از تمام سموم، ورزش منظم، همراه با رژیم غذایی متعادل و نوشیدن مقدار زیادی آب، کمک خواهد کرد که کلیه‌های وظایف خود به‌خوبی و در بهترین شرایط انجام دهند.
